Fransa’nın ev sahipliğinde 10-11 Şubat 2025 tarihlerİnde düzenlenen Yapay Zeka Eylem Zirvesi, teknolojinin geleceğini şekillendirecek kritik tartışmalara sahne oldu. 100’den fazla ülkeden liderler, teknoloji devlerinin CEO’ları ve sivil toplum temsilcileri, yapay zekânın (YZ) “açık, kapsayıcı ve etik” olması konusunda uzlaşırken, küresel rekabet ve politika farklılıkları da gün yüzüne çıktı. İşte zirveden dikkat çeken gelişmeler ve uluslararası yankılar:
61 Ülkenin Etik Mutabakatı ve ABD-İngiltere’nin Tutumu
Zirvede Fransa, Hindistan ve Çin öncülüğünde 61 ülke, YZ’nın insan haklarına saygılı, şeffaf ve sürdürülebilir olmasını öngören bir bildiriye imza attı. Bu mutabakat, özellikle gelişmekte olan ülkelerin teknolojiye erişimini kolaylaştırmayı ve algoritmik önyargıyı önlemeyi hedefliyor. Ancak ABD ve İngiltere’nin imzadan çekilmesi dikkat çekti. ABD Başkan Yardımcısı JD Vance, Avrupa’nın “aşırı düzenleme” politikalarını eleştirerek, “YZ sansür aracı olmamalı” dedi.
Avrupa’nın Yatırım Hamleleri ve Macron’un 109 Milyar Euro’luk Vizyonu
Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, ABD ve Çin’in teknoloji hakimiyetine karşı Avrupa’yı güçlendirmek için 109 milyar Euro tutarında bir yatırım planı açıkladı. Bu kapsamda nükleer enerji destekli veri merkezleri, Paris merkezli bir araştırma kampüsü ve 35 yeni altyapı projesi hayata geçirilecek. Ayrıca AB Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen, 200 milyar Euroluk bir YZ fonunu duyurarak kamu-özel ortaklıklarını teşvik edeceklerini belirtti.
Teknoloji Devlerinden Yeni Ortaklıklar ve Projeler
- Current AI: Kamu yararına çalışan bu girişim, 400 milyon dolarlık başlangıç yatırımıyla YZ’nın şeffaflığını artırmayı ve sosyal etkisini ölçmeyi amaçlıyor.
- Mistral AI & Helsing: Fransız start-up Mistral ile savunma şirketi Helsing, askeri operasyonlarda kullanılacak “görüş-dil-eylem” modelleri geliştirmek için iş birliği yapacak.
- OpenAI: Almanya’nın Münih kentinde yeni bir ofis açarak Avrupa pazarındaki etkisini genişletmeyi planlıyor.
Enerji ve Çevresel Riskler: “Veri Merkezleri İklim Hedeflerini Tehdit Ediyor”
YZ’nın artan enerji tüketimi zirvede ilk kez kapsamlı şekilde tartışıldı. Uluslararası Enerji Ajansı, YZ’nın enerji verimliliğini artıracak projeler üzerinde çalışacak. Ancak raporlara göre, Avrupa’da veri merkezlerinin elektrik talebinin 2030’a kadar %160 artması ve yıllık 39 milyon ton karbon emisyonu üretmesi bekleniyor.
Eleştiriler ve İnsan Hakları Endişeleri
Uluslararası Af Örgütü, zirvenin insan hakları boyutunu yeterince ele almadığını belirtti. Program Direktörü Damini Satija, “YZ sistemleri, kitlesel gözetim ve önyargılı algoritmalarla temel hakları tehdit ediyor” uyarısında bulundu. Ayrıca, sivil toplum temsilcilerinin zirveye katılımının sınırlı olması ve vize engelleri eleştirildi.
Küresel Rekabetin Gölgesinde Diplomasi
- Çin-ABD Gerilimi: Çin Dışişleri Sözcüsü Guo Jiakun, “YZ teknolojisini ideolojik çizgilere çekmeyin” çağrısı yaparken, Çinli DeepSeek şirketinin ABD’de güvenlik endişelerine yol açması rekabeti kızıştırdı.
- Hindistan’ın Rolü: Başbakan Narendra Modi, dijital uçurumu önlemek için “YZ’nın erişilebilir olması gerektiğini” vurgulayarak zirveye eş başkanlık yaptı.
Paris Zirvesi, YZ’nın kontrolsüz büyümesine karşı etik bir duruş sergilerken, küresel iş birliğinin önündeki engelleri de gösterdi. Macron’un yatırımları ve AB’nin fonları, Avrupa’nın teknoloji yarışında yerini alma çabasını yansıtıyor. Ancak ABD’nin serbest piyasa vurgusu, Çin’in devlet destekli atılımları ve sivil toplumun uyarıları, YZ’nın geleceğinin sadece teknolojik değil, aynı zamanda politik bir mücadele alanı olduğunu kanıtlıyor.
